Astma is een chronische luchtwegaandoening waarbij de luchtwegen ontstoken en overgevoelig zijn. Dit zorgt ervoor dat ademhalen moeilijk wordt door vernauwing van de bronchiën. De oorzaken van astma zijn complex en kunnen zowel erfelijke factoren als omgevingsinvloeden omvatten. Genetische aanleg speelt een belangrijke rol, maar ook blootstelling aan allergenen, irriterende stoffen en infecties kunnen astma ontwikkeling beïnvloeden.
Er bestaan verschillende typen astma. Allergische astma wordt veroorzaakt door specifieke allergenen zoals huisstofmijt, pollen of dierenharen. Niet-allergische astma ontstaat door andere triggers zoals stress, weersveranderingen of infecties. Inspanningsastma treedt op tijdens of na fysieke activiteit, vooral bij koude of droge lucht.
Typische astmasymptomen zijn kortademigheid, piepende ademhaling, hoesten en een beklemmend gevoel op de borst. Veelvoorkomende triggers zijn rook, parfum, huisstofmijt, dierenharen, pollen en emotionele stress. In Nederland heeft ongeveer 6% van de volwassenen en 10% van de kinderen astma, waarmee het een van de meest voorkomende chronische aandoeningen is.
Astmamedicijnen worden onderverdeeld in verschillende categorieën, elk met een specifieke werking en toepassing. Het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen onderhoudsmedicatie en aanvalsbehandeling voor optimale astmacontrole.
Kortwerkende bronchusverwijders (SABA) zoals salbutamol werken binnen minuten en worden gebruikt bij acute klachten. Langwerkende bronchusverwijders (LABA) bieden tot 12 uur bescherming en worden gebruikt als onderhoudsmedicatie in combinatie met ontstekingsremmers.
Inhalatiecorticosteroïden vormen de basis van astmabehandeling door ontsteking in de luchtwegen te verminderen. Combinatiemedicijnen bevatten zowel een ontstekingsremmer als een langwerkende bronchusverwijder in één inhalator voor gemakkelijker gebruik.
In Nederland zijn verschillende effectieve astma medicijnen beschikbaar via de apotheek. De meest voorgeschreven bronchusverwijders zijn salbutamol (bekend onder merknamen Ventolin en Airomir), die snel verlichting bieden bij acute klachten. Voor de dagelijkse controle van astma worden ontstekingsremmers zoals beclometason (Qvar, Clenil) en budesonide (Pulmicort) veel gebruikt.
Combinatiemedicijnen vormen een belangrijke pijler in de astmabehandeling. Formoterol combinaties zoals Symbicort bevatten zowel een langwerkende bronchusverwijder als een ontstekingsremmer. Salmeterol combinaties zoals Seretide bieden vergelijkbare voordelen met een andere werkzame stof. Voor patiënten met COPD naast astma wordt tiotropium (Spiriva) regelmatig voorgeschreven.
Deze medicijnen zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, afhankelijk van de individuele behoeften en voorkeuren van de patiënt. Uw apotheker kan u adviseren over de meest geschikte vorm voor uw situatie.
De effectiviteit van astma medicijnen hangt sterk af van de juiste inhalatietechniek. Er bestaan verschillende typen inhalers, elk met specifieke gebruiksaanwijzingen. Dosisaerosolen vereisen coördinatie tussen indrukken en inademen, terwijl poederinhalatoren afhankelijk zijn van een krachtige, diepe inademing.
Voorzetkamers en spacers zijn waardevolle hulpmiddelen die de medicijnafgifte verbeteren. Deze apparaten verminderen de afzetting van medicijn in de mond en keel, waardoor meer werkzame stof de longen bereikt. Vooral kinderen en ouderen hebben baat bij deze hulpmiddelen.
Regelmatig onderhoud en reiniging van inhalers is essentieel voor optimale werking. Controleer maandelijks op verstoppingen en reinig volgens de bijsluiter. Een goede inhalatietechniek kan het verschil maken tussen effectieve symptoomcontrole en onvoldoende medicijnwerking. Vraag uw apotheker om een demonstratie van de juiste techniek voor uw specifieke inhaler.
Regelmatige piekstroommeting is essentieel voor een goede astmacontrole. Met een piekstroommeter kunt u thuis uw longfunctie meten en eventuele verslechteringen vroegtijdig opsporen. Het bijhouden van een astmadagboek helpt u en uw arts om patronen te herkennen en de behandeling aan te passen.
Leer de waarschuwingssignalen van uw astma te herkennen. Vroege tekenen kunnen zijn: toegenomen hoesten, benauwdheid, verminderde inspanningstolerantie, of dalende piekstroomwaarden. Door deze signalen tijdig te herkennen, kunt u sneller actie ondernemen.
Een persoonlijk astma-actieplan, opgesteld samen met uw arts, geeft duidelijke instructies over:
Identificeer en vermijd uw persoonlijke astmatriggers zoals huisstofmijten, pollen, rook, sterke geuren, of bepaalde voedingsmiddelen. Dit kan uw klachten aanzienlijk verminderen en het medicijngebruik beperken.
Een gezonde levensstijl ondersteunt uw astmabehandeling. Regelmatige beweging, een uitgebalanceerd dieet, voldoende slaap en stressmanagement kunnen uw astmacontrole verbeteren. Stop met roken en vermijd passief roken.
Neem contact op met uw huisarts bij toenemende klachten, verminderde werking van medicatie, of wanneer uw piekstroomwaarden dalen. Bij acute benauwdheid die niet reageert op uw noodmedicatie, bel direct 112.
Neussprays en neusdouches met zoutoplossing kunnen helpen bij het verwijderen van allergenen en irriterende stoffen uit de neusholte. Dit kan vooral nuttig zijn voor astmapatiënten met allergische rhinitis of bijholteontsteking.
Luchtreiniger kunnen helpen om allergenen, stof en andere irriterende deeltjes uit de lucht te filteren. HEPA-filters zijn het meest effectief voor het verwijderen van kleine deeltjes die astma kunnen triggeren.
Speciale hypoallergene producten zoals matrassen, kussenslopen, en schoonmaakmiddelen kunnen de blootstelling aan allergenen verminderen. Deze producten zijn ontworpen om minder allergische reacties uit te lokken.
Bepaalde vitamines en supplementen kunnen ondersteunend werken bij astma. Vitamine D, omega-3 vetzuren en magnesium worden vaak genoemd. Bespreek het gebruik van supplementen altijd eerst met uw arts of apotheker.
Uw apotheker speelt een belangrijke rol bij uw astmazorg. Zij kunnen u adviseren over het juiste gebruik van uw medicatie, inhalatietechniek controleren, en mogelijke bijwerkingen of wisselwerkingen bespreken. Regelmatige medicatiebesprekingen helpen om uw behandeling te optimaliseren.
Voor chronische astmamedicatie kunt u vaak gebruik maken van herhalingsrecepten. Zorg ervoor dat u tijdig uw recepten verlengt, zodat u nooit zonder medicatie komt te zitten. Veel apotheken bieden een herinneringsservice aan voor het ophalen van medicatie.
