Cholesterol is een vetachtige stof die van nature voorkomt in ons lichaam en essentieel is voor verschillende lichaamsfuncties. Het speelt een belangrijke rol bij de productie van hormonen, galzuren en celwanden. Hoewel cholesterol noodzakelijk is voor een goede gezondheid, kan een te hoge concentratie in het bloed leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
Er bestaan twee hoofdtypen cholesterol die van cruciaal belang zijn voor uw gezondheid. LDL-cholesterol, ook wel bekend als "slecht cholesterol", transporteert cholesterol vanuit de lever naar de weefsels en kan zich ophopen in de slagaders. HDL-cholesterol, het "goede cholesterol", vervoert overtollig cholesterol terug naar de lever waar het wordt afgebroken.
In Nederland gelden de volgende streefwaarden voor cholesterol: totaal cholesterol onder de 5,0 mmol/L, LDL-cholesterol onder de 3,0 mmol/L (of lager bij verhoogd risico), en HDL-cholesterol boven de 1,0 mmol/L voor mannen en 1,2 mmol/L voor vrouwen.
Belangrijke risicofactoren voor verhoogd cholesterol zijn:
Onbehandeld hoog cholesterol kan leiden tot atherosclerose, waarbij de slagaders vernauwen door cholesterolafzettingen. Dit verhoogt het risico op hartinfarct, beroerte en andere cardiovasculaire aandoeningen aanzienlijk.
In Nederland zijn verschillende effectieve medicijnen beschikbaar voor de behandeling van verhoogd cholesterol. Deze geneesmiddelen worden voorgeschreven door huisartsen en specialisten, afhankelijk van uw individuele situatie en risicoprofiel.
Statines vormen de basis van cholesterolverlagende therapie en zijn verkrijgbaar in verschillende vormen. Atorvastatine, simvastatine, rosuvastatine en pravastatine behoren tot de meest voorgeschreven statines in Nederlandse apotheken. Deze medicijnen werken door het enzym HMG-CoA reductase te remmen, waardoor de cholesterolproductie in de lever wordt verminderd.
Ezetimibe biedt een alternatieve werkingswijze door de cholesterolopname in de dunne darm te blokkeren. Dit medicijn wordt vaak gecombineerd met statines voor een sterkere cholesterolverlaging. Voor patiënten met zeer hoog risico of statine-intolerantie zijn PCSK9-remmers beschikbaar, hoewel deze specialistische medicijnen specifieke indicaties vereisen.
Fibraten worden voornamelijk ingezet bij verhoogde triglyceridenwaarden en kunnen een waardevolle aanvulling zijn op de standaardbehandeling. Uw apotheker kan u uitgebreid informeren over de juiste toepassing en mogelijke bijwerkingen van deze verschillende medicijngroepen.
Cholesterolverlagende medicatie wordt voorgeschreven wanneer leefstijlaanpassingen onvoldoende effect hebben gehad of wanneer het cardiovasculaire risico hoog is. De huisarts beoordeelt dit op basis van uw totale cholesterolgehalte, LDL-cholesterol, aanwezige risicofactoren zoals diabetes, hoge bloeddruk, roken en familiegeschiedenis van hart- en vaatziekten.
De meest voorgeschreven statines in Nederland hebben verschillende startdoseringen:
De meeste statines worden bij voorkeur 's avonds ingenomen, omdat de cholesterolproductie in de lever vooral 's nachts plaatsvindt. Atorvastatine en rosuvastatine kunnen op elk moment van de dag worden ingenomen vanwege hun lange werkingsduur.
Statines kunnen interacties hebben met andere medicijnen zoals bepaalde antibiotica, schimmeldodende middelen en grapefruitsap. Bij een vergeten dosis neemt u de tablet in zodra u eraan denkt, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. De behandeling is meestal langdurig en vereist regelmatige bloedcontroles om de effectiviteit en veiligheid te monitoren.
Statines worden over het algemeen goed verdragen, maar kunnen bijwerkingen veroorzaken. De meest gemelde bijwerkingen zijn maagdarmklachten zoals misselijkheid, buikpijn en diarree, hoofdpijn en duizeligheid. Deze klachten zijn meestal mild en verdwijnen vaak na enkele weken gebruik.
Een belangrijke bijwerking waar u alert op moet zijn, is spierpijn of spierzwakte. Dit komt voor bij ongeveer 1-5% van de gebruikers. In zeldzame gevallen kan ernstige spierschade (rhabdomyolyse) optreden. Stop met de medicatie en neem direct contact op met uw arts bij onverklaarbare spierpijn, vooral in combinatie met donkere urine.
Regelmatige controle van de leverfunctie is belangrijk, vooral in de eerste maanden van behandeling. Statines zijn gecontraïndiceerd bij:
Neem contact op met uw arts of apotheker bij aanhoudende bijwerkingen, onverklaarbare spierpijn, geelzucht of wanneer u andere medicijnen gaat gebruiken.
Cholesterolverlagende medicatie werkt het beste in combinatie met een gezonde leefstijl. Een cholesterolarm dieet vormt de basis van de behandeling, waarbij verzadigde vetten en transvetten beperkt moeten worden. Kies voor voedingsmiddelen rijk aan vezels zoals havermout, bonen en groenten, en verhoog de inname van omega-3 vetzuren uit vette vis.
Regelmatige fysieke activiteit verhoogt het goede HDL-cholesterol en verlaagt triglyceriden. De combinatie van medicatie met deze leefstijlveranderingen kan het cardiovasculaire risico aanzienlijk verminderen en zorgt vaak voor een lagere medicatiedosering.
Regelmatige controle van cholesterolwaarden is essentieel voor succesvolle behandeling. Na het starten van medicatie vindt meestal na 6-8 weken de eerste controle plaats, gevolgd door controles om de 3-6 maanden. Uw huisarts monitort niet alleen het totale cholesterol, maar ook LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en triglyceriden.
De dosering wordt aangepast op basis van laboratoriumresultaten en eventuele bijwerkingen. Streefdoelen variëren per patiënt, afhankelijk van het cardiovasculaire risicoprofiel. Patiënten met diabetes of hart- en vaatziekten hebben strengere doelwaarden dan gezonde personen.
Doorverwijzing naar een cardioloog is nodig bij onvoldoende respons op medicatie, ernstige bijwerkingen of familiaire hypercholesterolemie. Uw huisarts coördineert de zorg en adviseert over preventieve maatregelen. Langetermijnpreventie van hart- en vaatziekten vereist een levenslange aanpak met regelmatige evaluatie en aanpassing van het behandelplan.
