Een blaasontsteking is een infectie van de urineblaas die voornamelijk wordt veroorzaakt door bacteriën. De meest voorkomende veroorzaker is de Escherichia coli (E. coli) bacterie, die normaal gesproken in de darmen voorkomt maar problemen veroorzaakt wanneer deze de urinewegen binnenkomt. Vrouwen hebben een verhoogd risico vanwege hun kortere plasbuis, waardoor bacteriën gemakkelijker de blaas kunnen bereiken. Andere risicofactoren zijn zwangerschap, diabetes, verminderde weerstand, seksuele activiteit en het gebruik van bepaalde anticonceptiemiddelen. Onvoldoende drinken van water kan ook bijdragen aan het ontstaan van blaasontstekingen omdat de urinewegen minder worden doorgespoeld. Bij ouderen kunnen anatomische veranderingen en incomplete blaaslediging het risico verhogen.
Blaasontstekingen gaan gepaard met karakteristieke symptomen die meestal plotseling optreden. Het meest voorkomende symptom is een branderig, pijnlijk gevoel tijdens het plassen. Daarnaast ervaren patiënten vaak een frequente, urgente aandrang om te plassen, zelfs wanneer de blaas vrijwel leeg is. De urine kan troebel zijn, een sterke geur hebben of zelfs bloed bevatten. Pijn in de onderbuik of het bekkengebied is ook gebruikelijk. Bij ernstiger infecties kunnen koorts, rillingen en algemene malaise optreden, wat kan duiden op een opstijgende infectie naar de nieren.
In Nederland zijn verschillende antibiotica beschikbaar voor de behandeling van blaasontstekingen. Trimethoprim is een veelgebruikt antibioticum dat effectief is tegen de meeste bacteriën die urineweginfecties veroorzaken. Het wordt meestal gedurende 3-5 dagen voorgeschreven. Nitrofurantoïne is een ander eerstelijns antibioticum dat specifiek werkt in de urinewegen en een lage weerstandsontwikkeling heeft. De behandelduur is doorgaans 5-7 dagen. Fosfomycine wordt vaak als eenmalige dosis voorgeschreven en is bijzonder effectief bij ongecompliceerde blaasontstekingen. Deze medicijnen zijn alleen verkrijgbaar op recept en moeten altijd volgens voorschrift van de arts worden gebruikt om resistentie te voorkomen.
Nierstenen ontstaan wanneer bepaalde stoffen in de urine kristalliseren en zich ophopen tot vaste massa's. Er zijn verschillende typen nierstenen, elk met specifieke oorzaken. Calciumstenen zijn het meest voorkomend en ontstaan door te veel calcium of oxalaat in de urine. Urinezuurstenen vormen zich in zure urine en komen vaker voor bij mensen met jicht. Struvietstenen ontstaan meestal na urineweginfecties en kunnen snel groeien. Cystinestenen zijn zeldzaam en ontstaan door een erfelijke aandoening. Factoren die de vorming bevorderen zijn onvoldoende vochtinname, bepaalde voedingsmiddelen, medicijnen en onderliggende medische aandoeningen zoals hyperparathyreoïdie.
De pijn van nierstenen kan extreem zijn en vereist vaak directe behandeling. Pijnstillers zoals ibuprofen of diclofenac helpen zowel tegen de pijn als tegen ontstekingen. Voor ernstige pijn kunnen sterkere medicijnen nodig zijn. Preventieve maatregelen zijn cruciaal om herhaling te voorkomen:
Incontinentie is het ongewild verlies van urine en komt in verschillende vormen voor. Stressincontinentie treedt op bij fysieke inspanning zoals hoesten, niezen of tillen, waarbij de bekkenbodemspieren tijdelijk falen. Aandrangincontinentie wordt gekenkenmerkt door een plotselinge, intense drang om te plassen die moeilijk is tegen te houden. Deze vorm ontstaat door overactieve blaasspieren die onverwacht samentrekken. Gemengde incontinentie combineert elementen van beide vormen en komt vooral voor bij vrouwen na de menopauze. De oorzaken variëren van zwangerschap en bevalling tot veroudering en neurologische aandoeningen. In Nederland kampt ongeveer 10-15% van de volwassen bevolking met enige vorm van incontinentie, waarbij vrouwen vaker getroffen zijn dan mannen.
Voor de behandeling van incontinentie zijn verschillende geneesmiddelen beschikbaar in Nederlandse apotheken. Solifenacine (Vesicare) is een antimuscarine middel dat de blaasspier ontspant en vooral effectief is bij aandrangincontinentie. De gebruikelijke dosering is 5-10 mg per dag. Tolterodine (Detrusitol) werkt op vergelijkbare wijze en wordt voorgeschreven in doseringen van 2-4 mg per dag. Mirabegron (Betmiga) behoort tot een nieuwere klasse medicijnen, de bèta-3 agonisten, en verhoogt de blaascapaciteit door relaxatie van de blaaswand. Dit middel heeft minder bijwerkingen dan traditionele antimuscarine middelen. Alle medicijnen zijn uitsluitend verkrijgbaar op recept en vereisen regelmatige controle door de huisarts of uroloog voor optimale dosering en monitoring van eventuele bijwerkingen.
Nederlandse apotheken bieden diverse ondersteunende producten voor incontinentiezorg. Belangrijke hulpmiddelen zijn:
Daarnaast adviseren apothekers over leefstijlaanpassingen zoals vochtbeperking 's avonds en bekkenbodemtraining. Deze producten zijn vaak vergoed via de zorgverzekering bij een medische indicatie.
Benigne prostaathyperplasie (BPH) is een veel voorkomende aandoening waarbij de prostaat geleidelijk vergroot. Deze vergroting treedt op bij ongeveer 50% van de mannen boven de 50 jaar en bij 80% van mannen boven de 80 jaar in Nederland. De vergrote prostaat knelt de urinebuis af, wat leidt tot karakteristieke klachten. Symptomen omvatten moeite met het starten van de urinestraal, een zwakke straal, onderbroken plassen en het gevoel van incomplete lediging. Ook nachtelijk frequent plassen (nycturie) en plotselinge aandrang komen voor. Deze klachten beïnvloeden significant de levenskwaliteit en nachtrust. Hoewel BPH goedaardig is, kan onbehandeld de aandoening leiden tot complicaties zoals urineweginfecties, blaasstenen of in ernstige gevallen complete urineretentie.
Voor de behandeling van BPH zijn verschillende effectieve medicijnen beschikbaar in Nederlandse apotheken. Tamsulosine (Omnic) is een alfa-blokker die de gladde spieren rond prostaat en blaashals ontspant, waardoor de urinestraal verbetert. Het werkt snel, vaak binnen enkele dagen, met een standaarddosering van 0,4 mg per dag. Finasteride (Proscar) en Dutasteride (Avodart) zijn 5-alfa-reductaseremmers die de prostaat daadwerkelijk verkleinen door hormoonproductie te remmen. Finasteride vermindert de prostaat met 20-30% na 6-12 maanden behandeling, terwijl Dutasteride vaak effectiever is door dubbele enzymremming. Combinatietherapie van alfa-blokkers met 5-alfa-reductaseremmers geeft optimale resultaten bij grotere prostaten. Alle medicijnen vereisen medisch toezicht vanwege mogelijke bijwerkingen zoals seksuele disfunctie.
Cranberry supplementen bevatten proanthocyanidinen (PACs) die helpen voorkomen dat schadelijke bacteriën zich hechten aan de wanden van de urinewegen. Deze natuurlijke verbindingen creëren een beschermende barrière en ondersteunen de natuurlijke afweer van het lichaam. Cranberry supplementen zijn bijzonder effectief bij het voorkomen van terugkerende urineweginfecties en bieden een veilige, natuurlijke benadering voor urinewegverzorging zonder de bijwerkingen van antibiotica.
D-Mannose is een natuurlijke suiker die bacteriën bindt en helpt deze uit te spoelen via de urine. Probiotica ondersteunen een gezonde bacteriële balans in het urogenitale gebied door goede bacteriën te bevorderen. Andere effectieve natuurlijke middelen zijn:
Voor preventief gebruik wordt cranberry supplement dagelijks ingenomen, bij voorkeur met 36mg PACs. D-Mannose kan worden gebruikt bij de eerste tekenen van ongemak, 500-1000mg meerdere keren per dag. Probiotica zijn het meest effectief bij regelmatig gebruik. Raadpleeg altijd de verpakking voor specifieke dosering.
Goede intieme hygiëne is essentieel voor urinewegverzorging. Was het intieme gebied dagelijks met milde, pH-neutrale zeep en warm water. Vermijd agressieve douchegels en parfums in het intieme gebied. Draag ademende, katoenen ondergoed en vermijd te strakke kleding. Wissel nat zwempak direct na het zwemmen en zorg voor droge, schone omstandigheden om bacteriegroei te voorkomen.
Drink dagelijks 1,5-2 liter water om de urinewegen regelmatig door te spoelen en bacteriën uit te scheiden. Ga naar het toilet zodra je aandrang voelt en houd urine niet onnodig op. Plast binnen 30 minuten na geslachtsgemeenschap om bacteriën weg te spoelen. Neem de tijd op het toilet en zorg ervoor dat de blaas volledig wordt geleegd.
Raadpleeg direct een arts bij koorts, bloederige urine, ernstige pijn of brandend gevoel dat langer dan 24 uur aanhoudt. Ook bij terugkerende klachten, pijn in de onderrug of algemeen ziektegevoel is medische hulp noodzakelijk. Zwangere vrouwen moeten altijd professioneel advies inwinnen bij urinewegklachten.
